دین از دیدگاه علامه محمدتقی جعفری و برتراند راسل

هدف از این تحقیق بررسی دیدگاه های دو متفکر و فیلسوف نامدار، علامه محمدتقی جعفری و برتراند راسل، در زمینه ی دین است، بدون شک بررسی دین بدون توجه به انسان امری ناممکن می باشد. و علاوه بر دین، مباحث مربوط به دین پژوهی نیز در این رساله بررسی می شود. پژوهش در زمینه ی انسان و دین در آثار این دو فیلسوف غرب و شرق جایگاه برجسته ای را به خود اختصاص داده است. با این تفاوت که پژوهش های برتراند راسل در اینباره مبتنی بر فلسفه ی شکاکیت و الحاد است، ولی تحقیقات علامه جعفری از فلسفه ی الهی الهام گرفته، و این امر سبب تفاوت دیدگاه آن دو در اینگونه مسائل گردیده است، تفاوتی که استاد جعفری را در جایگاه منتقد افکار و اندیشه های راسل نشانده است. مسائلی که درزمینه ی دین و دین پژوهی مورد توجه این دو فیلسوف قرار گرفته عبارت است از: براهین اثبات وجود خدا، ریشه های گرایش به دین، آثار و فواید دین، رابطه ی اخلاق و دین، رابطه ی علم و دین، جاودانگی روح و اختیار و جبر در افعال انسانی است. توجه برتراند راسل به عنوان یک ریاضیدان، فیلسوف و منطقدان برجسته ی قرن 20 به مسائل مربوط به دین جای بحث و بررسی دارد. • آیا او توانسته نظرات خود را با استدلال در مورد مسائل اساسی دین اثبات نماید؟ • آیا برتراند راسل در جایگاه یک شکاک است یا ملحد؟ • تصور راسل از خداوند و دین چگونه است؟ • آیا او در مسئله ی جبر و اختیار یک طرف را بر دیگری ترجیح داده است؟ • آیا برتراند راسل حقیقتی به عنوان روح را که جدا از جسم وجود داشته باشد، می-پذیرد؟ • آیا علامه جعفری به عنوان فردی که در جایگاه منتقد افکار او می باشد توانسته است این مسائل را به گونه ای پاسخ دهد که طرف مقابل با بررسی آن قانع شود؟ • آیا گفتگو میان مومن وملحد در باره ی مفاهیم دینی امکان پذیرمی باشد؟ مسئله ی مهمی که در این تحقیق باید به آن توجه کرد این است که شاید نتوان برای تمام مسائلی که در دین مطرح است و مورد توجه این دو متفکر بوده دلایل فلسفی وعقلی بیان نمود. همچنین، بررسی و بیان دیدگاه های این دو متفکر به صورت منسجم، جامع و کامل در مورد دین و دین پژوهی سابقه نداشته و این شاید اولین رساله ای است که به این امر پرداخته و به همین دلیل خالی از اشکال نخواهد بود. در فصل اول که مهمترین فصل رساله نیز می باشد، براهین اثبات وجود خداوند از دیدگاه این دو فیلسوف بیان شده و دلایل آنها در جهت رد و قبول این براهین ذکر شده است. زیرا مهمترین اصل در دین و حقانیت دین، بویژه ادیان الهی، در اثبات وجود خداوند می باشد. فصل دوم رساله به تعریف دین و ریشه های گرایش به آن از دیدگاه دو متفکر و همچنین آثار و نتایج آن در زندگی بشر پرداخته است. بررسی دین در طول تاریخ، بویژه سه دین یهودیت، مسیحیت و اسلام و بیان نقش آنها در زندگی پیروان مذاهب. فصل سوم، اخلاق و رابطه و جایگاه آن در دین را از دیدگاه علامه جعفری و برتراند راسل مورد بررسی قرار می دهد. زیرا اخلاق در زندگی بشر جایگاه ویژه ای داشته و همواره از عناصر اصلی در ادیان می باشد و رابطه ی اخلاق و دین به گونه ای است که برخی دین را به اخلاق تقلیل می دهند. فصل چهارم، علم و ویژگی ها و محدودیتهای آن را به صورت مشروح بیان می کند. تعریف علم و بیان رابطه ی آن با دین، تفکیک قلمرو دین و علم و تأثیر هریک بردیگری. فصل پنجم رابطه ی جسم و روح و تفاوت آنها، همچنین جاودانگی روح و امکان حیات پس از مرگ را با توجه به آراء این دو متفکر مورد بررسی قرار می دهد. در فصل ششم، نقش جبر و اختیار در افعال انسانی و رد و قبول آن در افکار این دو فیلسوف بیان شده است. عوامل موثر در یک فعل اختیاری و دلایل لزوم اختیار در افعال و اعمال انسان مورد توجه است. زیرا اختیار به جزاء و پاداش در آخرت و مسئولیت پذیری در قبال اعمال اختیاری منجر می شود.